ΣΧΕΣΕΙΣ ΧΩΡΙΣ ΑΝΤΙΚΡΥΣΜΑ- ΦΟΒΙΕΣ ΚΑΙ ΔΙΛΗΜΜΑΤΑ

Υπάρχει ένα γνωμικό που λέει ότι “όταν συναντήσεις τον  έναν και μοναδικό άνθρωπο που θα σε συντροφεύει για μία ζωή, τότε θα καταλάβεις γιατί με κανέναν από τους προηγούμενους δεν ήταν για να είστε μαζί..” Μέχρι να το καταλάβεις όμως και να φτάσεις στον τελικό προορισμό σου, που στην συγκεκριμένη περίπτωση γίνεται μέσω της επιλογής συντρόφων, κάνεις πολλές διαδρομές περιπλάνησης με  «λάθος» ανθρώπους. Ή μήπως όχι;

Πόσοι έχετε αναρωτηθεί τι φταίει που δεν έχετε βρει το κατάλληλο ταίρι, ή γιατί κάνετε πάντα τα ίδια λάθη με αποτέλεσμα να καταλήγετε στο ίδιο σημείο; Ενώ γνωρίζετε ότι συγκεκριμένες συμπεριφορές σας δεν είναι οι επιθυμητές προκειμένου να διατηρήσετε μια καλή σχέση με το ταίρι σας και παρότι νιώθετε έντονη ανάγκη δέσμευσης, τις επαναλαμβάνετε και έτσι υπονομεύετε  οι ίδιοι την κάθε σας προσπάθεια. Καθώς θα διαβάσετε παρακάτω σκεφτείτε εάν τώρα ή στο παρελθόν βιώσατε κάτι αντίστοιχο, γιατί αυτό θα είναι ένα μικρό βήμα να αναγνωρίσουμε με σκοπό να αποδεχτούμε κάποια  συναισθήματα μας.

“Τι κάνω λάθος;;;”

Ενώ είχατε αποφασίσει ότι θέλετε να κάνετε μία ισορροπημένη σχέση και σταθερή, έτσι ώστε να μοιράζεστε στιγμές, όνειρα και συναισθήματα η επιλογή σας δεν υποστήριζε τα θέλω σας. Επιλέξατε δηλαδή σχέσεις με άτομα τα οποία φαινομενικά ήταν «διαθέσιμα» ,αλλά στην πραγματικότητα δεν είχαν καμία προοπτική εξέλιξης, πράγμα το οποίο γνωρίζατε εξ’ αρχής. Για παράδειγμα, μία σχέση με άτομο το οποίο είναι ήδη «συναισθηματικά δοσμένο» σε άλλο άτομο, ή μία σχέση με άτομο που σας χωρίζει μεγάλη χιλιομετρική απόσταση σίγουρα είναι εξ’ αρχής σχέση καταδικασμένη, που δεν μπορεί να καλύψει την αρχική σας ανάγκη για σύναψη σταθερού δεσμού.

 Άλλες πάλι φορές, ενώ οι καταστάσεις είχαν προοπτική εξέλιξης, δυσκολευόσασταν στο «μοίρασμα» των συναισθημάτων, με αποτέλεσμα να είστε πολύ συγκρατημένοι, καχύποπτοι και απόμακροι. Άθελά σας νιώθατε μπερδεμένοι, με πολλές εξάρσεις θυμού και ζήλειας. Νιώθατε να εγκλωβίζεστε και επιρρίπτατε ευθύνες στον σύντροφό σας για το οτιδήποτε, ασκώντας κριτική με αποτέλεσμα να τον πληγώνετε.

Τέλος, κάποιοι ενώ γνωρίζατε ενδιαφέροντα άτομα με όλες τις προδιαγραφές που οι ίδιοι θέσατε για σταθερή σχέση, αναβάλλατε διαρκώς την όποια σύναψη δεσμού με προσχήματα και δικαιολογίες του τύπου -έλλειψη διαθέσιμου χρόνου, πολλές υποχρεώσεις, οικονομικές δυσκολίες, άλλες προτεραιότητες- θεωρώντας ότι υπάρχουν πολλά εμπόδια.

Τι φταίει;

Με βάση τα παραπάνω αυτό που γίνεται ιδιαίτερα έντονο είναι το πόσο ενάντια μπορεί να είναι κάποιες φορές οι επιλογές μας στα θέλω και στις ανάγκες μας. Προκειμένου να εξετάσουμε τους λόγους θα πρέπει να κοιτάξουμε μέσα μας και να αναλογιστούμε εάν αυτό τελικά που μας κάνει να συντηρούμε τέτοιες επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές είναι  η ίδια μας η ανάγκη για δέσμευση, την οποία όμως υπονομεύει ο φόβος.

        Νιώθουμε απειλή

Ο φόβος της δέσμευσης είναι κοινός τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες και εκφράζεται μέσω της υιοθέτησης συγκεκριμένων συμπεριφορών, όπως αυτών που αναφέραμε παραπάνω. Οι λόγοι που μπορεί να μας ενεργοποιήσουν τέτοιου είδους μηχανισμούς, όπως οι φοβίες, ποικίλουν αλλά όλοι έχουν έναν κοινό παρανομαστή που είναι η ανάγκη μας να προστατευτούμε από κάτι το οποίο αντιλαμβανόμαστε ότι μας απειλεί. Τις περισσότερες φορές μάλιστα δεν μας απειλεί πραγματικά αλλά ο εγκέφαλός μας το έχει ερμηνεύσει λανθασμένα, καθώς ανακαλεί  δυσάρεστες παρελθοντικές μνήμες τις οποίες συσχετίζει με την παρούσα κατάσταση που βιώνει. Παρομοίως, με τον φόβο της δέσμευσης, νιώθουμε ότι το να έρθουμε «κοντά» με ένα άτομο και να εμπλακούμε συναισθηματικά μαζί του είναι μια κατάσταση που μας απειλεί, έτσι φροντίζουμε πάντα να κρατάμε μία «απόσταση ασφαλείας».

    

     Προηγούμενες δυσάρεστες εμπειρίες - Απόρριψη

Κάνοντας λοιπόν μία αναδρομή στο παρελθόν θα βρούμε διάφορες καταστάσεις που τροφοδοτούν αυτήν την φοβία. Για παράδειγμα, μπορεί να ήμασταν σε μία σχέση η οποία τελείωσε άδοξα και βιώσαμε απόρριψη, με αποτέλεσμα να νιώθουμε πλέον ανασφαλείς  και καχύποπτοι μπροστά στην οποιαδήποτε μορφή δέσμευσης. Πιθανόν, να φοβόμαστε ότι μπροστά σε ένα νέο ενδεχόμενο απόρριψης δεν θα είμαστε έτοιμοι να το διαχειριστούμε, καθώς γνωρίζουμε από πριν ότι αυτό που ζήσαμε μας πόνεσε και μας δημιούργησε συναισθηματικά κενά. Έτσι, επιλέγοντας μη «διαθέσιμα» άτομα δημιουργούμε ένα περιβάλλον που μας παρέχει υποτιθέμενη ασφάλεια.

    

         Χαμηλή αυτοεκτίμηση

Ανάλογες δυσάρεστες καταστάσεις που βιώσαμε στο παρελθόν μας έχουν δημιουργήσει την εντύπωση ότι δεν αξίζουμε ή ότι κάτι δεν κάνουμε σωστά, ενοχοποιώντας έτσι τον εαυτό μας και καταλήγοντας σε χαμηλή αυτοεκτίμηση. Έτσι, ακόμη και εάν ο σύντροφός μας μοιράζεται πράγματα μαζί μας εμείς νιώθουμε άβολα και καχύποπτα μη μπορώντας να πιστέψουμε ότι αξίζουμε να μας φέρονται καλά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να δυσκολευόμαστε να μοιραστούμε τα ίδια συναισθήματα, να νιώθουμε ότι το ενδιαφέρον του «μας πνίγει» και να γινόμαστε απόμακροι. Πολλές φορές μάλιστα για να απαλλαγούμε από τις  όποιες ενοχές που νιώθουμε λόγω της κυκλοθυμικής συμπεριφοράς μας προβάλουμε τα δικά μας συναισθήματα στον σύντροφό μας,  είτε επιρρίπτοντας του ευθύνες, είτε κάνοντας συνεχή παράπονα του τύπου «δεν με αγαπάς», «είσαι απόμακρος και αδιάφορος». Άλλες πάλι φορές η χαμηλή μας αυτοεκτίμηση μπορεί να εκδηλώνεται με την μορφή ζήλιας και έλλειψης εμπιστοσύνης ως προς το ταίρι μας.

      

         Παιδικά βιώματα- οικογένεια

Μία άλλη πιθανή αιτία που μπορεί να προκαλέσει φοβία ως προς την δέσμευση είναι τα βιώματα που έχουμε από την οικογένειά μας. Για παράδειγμα, εάν έχουμε μεγαλώσει σε ένα περιβάλλον που οι σχέσεις μεταξύ των γονιών μας ήταν κακές, ή αν η φροντίδα τους προς εμάς ήταν ακατάλληλη, είτε γιατί δεν είχαμε ποιοτικό χρόνο μαζί τους, είτε γιατί ήταν απόμακροι- αδιάφοροι τότε είναι αναμενόμενο η μετέπειτα συμπεριφορά μας να επηρεάζεται από τα πρότυπα που έχουμε αποκτήσει. Επίσης, το να έχουμε έναν υπερβολικά παρεμβατικό γονέα ο οποίος δεν μας δίνει περιθώρια έκφρασης και αυτονομίας μπορεί να προκαλέσει τα ίδια αποτελέσματα. Πολλές φορές βέβαια τα άσχημα παιδικά βιώματα προέρχονται από εξωτερικούς παράγοντες όπως πχ αναγκαστικός αποχωρισμός από τους γονείς μας ή άλλες στρεσσογόνες καταστάσεις. Σε κάθε περίπτωση, όταν μεγαλώνουμε σε ένα περιβάλλον όπου η έκφραση και το μοίρασμα συναισθημάτων δεν ενθαρρύνεται τότε είναι πολύ λογικό να μας φοβίζει οτιδήποτε σχετικό και να μην νιώθουμε έτοιμοι συναισθηματικά να συμμετάσχουμε.

 “Τι μπορώ να κάνω;”

Εάν λοιπόν έχετε εντοπίσει ότι πολλές από τις συμπεριφορές σας προέρχονται από τον φόβο της δέσμευσης, τότε καλό θα είναι αρχικά να δώσετε χρόνο στον εαυτό σας προκειμένου να καταλάβετε τι είναι αυτό που πραγματικά φοβάστε, τί προσπαθείτε να αποφύγετε και τι πραγματικά αποζητάτε από μία σχέση.

•       Μιλήστε για τους φόβους σας ανοιχτά και πολύ πιθανόν να διαπιστώσετε ότι δεν είστε μόνοι σας, αλλά υπάρχουν και άλλοι που βιώνουν αντίστοιχα συναισθήματα.

• Σκεφτείτε  τις «δυνατές» πτυχές του εαυτού σας προκειμένου να εστιάσετε στα θετικά σας σημεία και να νιώσετε καλύτερα. Γενικά μην υποτιμάτε την διαφορετικότητα της προσωπικότητας σας και τις δυνατότητες σας. Μόνο μέσα από την αναγνώριση της μοναδικότητας μας μπορούμε να αυξήσουμε αρχικά την εμπιστοσύνη στον εαυτό μας και μετέπειτα στους άλλους.

•   Μοιραστείτε όμορφες στιγμές με τα αγαπημένα σας πρόσωπα και βάλτε την αισιοδοξία στην καθημερινότητα σας. Δώστε χαρά και χαμόγελο χωρίς να περιμένετε ανταπόδοση και μην ξεχνάτε ότι ο στόχος μας είναι να μάθουμε να προσφέρουμε ανιδιοτελώς και να εκφράζουμε τα συναισθήματά μας χωρίς να αισθανόμαστε ότι απειλούμαστε.

•  Τέλος, εάν πιστεύετε ότι χρειάζεστε βοήθεια και καθοδήγηση μην διστάσετε να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό ώστε να βρείτε μαζί λύσεις και να σταματήσετε τον φαύλο κύκλο.  

Οι ανθρώπινες σχέσεις είναι τόσο απλές ενώ καθημερινά πιστεύουμε το αντίθετο. Χρειάζεται προσπάθεια και απαιτεί κατάθεση χρόνου και ψυχής. Τολμήστε και θα διαπιστώσετε ότι στο τέλος είναι πολλά αυτά που έχει να σας προσφέρει η δέσμευση.

γράφει η ψυχολόγος   Καλλιόπη Πουλιάκη