© Photographer Stefano Bonazzi | Agency: Dreamstime.com
Το σχολείο έχει πλέον απομακρυνθεί από το παραδοσιακό μοντέλο του τριγώνου της διδακτικής το
οποίο ως κύριες συνιστώσες είχε το δάσκαλο, τον μαθητή και τα γνωστικά
αντικείμενα. Το σχολείο είναι ένα σύνθετο κοινωνικό σύστημα
το οποίο μάλιστα έχει αλληλεπιδραστική φύση και η ομάδα των μαθητών είναι μια κοινωνική ομάδα με εσωτερική δομή,
οργάνωση και λειτουργία.
Οι λόγοι λοιπόν που κρίνουν απαραίτητη την συμμετοχή ψυχολόγων στα σχολεία ποικίλουν. Αρχικά,
όπως είναι γνωστό οι ψυχολόγοι χρησιμοποιούν την ψυχολογική θεωρία και γνώση
για να διερευνήσουν τις συμπεριφορές ατόμων και ομάδων, με σκοπό να προάγουν
την προσωπική, κοινωνική, εκπαιδευτική και επαγγελματική ανάπτυξη. Ο ρόλος τους
λοιπόν είναι σαφές ότι έχει ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα και αρχίζει να είναι
χρήσιμος, εφόσον πλέον τα σχολεία θέτουν ως κέντρο των μαθητή και ως κοινωνική
ομάδα την τάξη. Άλλωστε, η όποια παρέμβαση των ψυχολόγων μπορεί να έχει
χαρακτήρα όχι μόνο διαγνωστικό, αλλά ταυτόχρονα θεραπευτικό και προληπτικό.
Είναι σε θέση να αξιολογήσουν το περιβάλλον του σχολείου (τάξη, δάσκαλος,
οικογένεια, κουλτούρα) αλλά και τις μαθησιακές διαδικασίες (συμπεριφορά,
στάσεις, συναισθήματα).
Η παρέμβαση του ψυχολόγου μπορεί να γίνει σε ατομικό ή ομαδικό επίπεδο. Έχει εκπαιδευτεί
κατάλληλα έτσι ώστε να είναι σε θέση να αξιολογήσει τα εκπαιδευτικά προγράμματα,
να συμβουλεύσει εκτός από τους μαθητές, τους εκπαιδευτικούς, τους γονείς αλλά
και όποιον άλλον φορέα εμπλέκεται και έχει σχέση με την μάθηση. Μπορεί με αυτόν
τον τρόπο να ευαισθητοποιήσει ομάδες σε θέματα μάθησης, ψυχοκοινωνικής
προσαρμογής αλλά και διαχείρησης κρίσεων, παντοτε έχοντας ως επίκεντρο το
συμφέρον των μαθητών.
Κάποια παραδείγματα παρέμβασης του
ψυχολόγου στην σχολική κοινότητα εκτός από την στήριξη για συναισθηματική
έκφραση και την πρόληψη εκδήλωσης ψυχοπαθολογικών
συμπεριφορών, είναι τα εξής:
Α) δημιουργία σχολών γονέων με
σκοπό να ενημερώνονται αλλά και να υποστηρίζονται οι γονείς σε θέματα διαπαιδαγώγησης των
παιδιών τους.
Β) δημιουργία κέντρων
δημιουργικής απασχόλησης με σκοπό την ευρύτερη ανάπτυξη δεξιοτήτων και
ικανοτήτων.
Γ) δημιουργία ημερίδων σε
συνεργασία με το εκπαιδευτικό προσωπικό και τους συλλόγους γονέων για θέματα
που άπτονται της εφηβικής ηλικίας, αλλά και για συγκεκριμένα θέματα που
απασχολούν παιδιά με ιδιαιτερότητες.
Δ) συμβουλευτική είτε ατομική και
εξατομικευμένη, είτε οικογενειακή και θεραπεία ομάδων.
Ε) παραπομπή όπου χρειάζεται και
γενικότερη συνεργασία με άλλους ειδικούς και υπηρεσίες σε θέματα κοινωνικής
προστασίας.
Όλα τα παραπάνω
είναι απαραίτητα σε όλα τα σχολεία ειδικά εφόσον υπάρχουν και μαθητές με
ιδιαιτερότητες (σχολικές δυσκολίες, προβλήματα διαπροσωπικών σχέσεων,
προβλήματα συμπεριφοράς, βίας κτλ). Ο
ψυχολόγος χρησιμοποιεί ως μέσο όχι μόνο την συνέντευξη με τους μαθητές και τους
γονείς ή την παρατήρηση όπως θα έκανε ένας δάσκαλος, αλλά είναι σε θέση να
χρησιμοποιήσει διαγνωστικά τεστ (επίδοσης, ικανοτήτων, αξιολόγησης της
κοινωνικής και συναισθηματικής κατάστασης των μαθητών) τα οποία είναι αξιόπιστα
και μπορούν έγκυρα να δώσουν πληροφορίες.
Ο ψυχολόγος
επίσης μπορεί να κατανοήσει πλήρως τους παράγοντες που επηρεάζουν την μαθησιακή
διαδικασία και να βοηθήσει όσο γίνεται περισσότερο. Έτσι, μπορεί να αξιολογήσει όχι μόνο τον μαθητή αλλά
και την μαθησιακή ετοιμότητα, τα κίνητρα που υπάρχουν, την ενίσχυση, αμοιβή ή
ποινή που δίνεται, τις διδακτικές τακτικές, την αποτελεσματικότητα της ολικής ή
τμηματικής μεθόδου μάθησης, τον ρόλο της μνήμης, καθώς και την επιρροή που έχει
η συμπεριφορά του δασκάλου στην ακαδημαϊκή
μόρφωση των μαθητών.
Με βάση την
αξιολόγηση που θα γίνει, ο ψυχολόγος θα
είναι σε θέση να σχεδιάσει προγράμματα πρωτογενούς, δευτερογενούς ή τριτογενούς
πρόληψης. Τα προγράμματα πρωτογενούς πρόληψης αναφέρονται σε ομάδες οι οποίες
παρουσιάζουν κάποια ελαφριά μορφή στρεσσογόνων καταστάσεων ή βρίσκονται σε
μεταβατικό στάδιο στην ζωή τους. Τα προγράμματα δευτερογενούς πρόληψης
απευθύνονται σε μαθητές που παρουσιάζουν τα πρώτα συμπτώματα διαταραχών ή
μαθησιακών δυσκολιών, έτσι ώστε να αποφευχθούν σοβαρότερες διαταραχές. Τέλος,
τα προγράμματα τριτογενούς πρόληψης σχεδιάζονται για μαθητές με διαγνωσμένες
διαταραχές και ειδικές ανάγκες/ιδιαιτερότητες, με σκοπό να υποστηριχτεί η ζωή
τους στην σχολική κοινότητα
Όπως γίνεται
αντιληπτό από τα παραπάνω, η παρουσία των ψυχολόγων και τα μέσα που θα
χρησιμοποιήσουν είναι απαραίτητα για την σχολική κοινότητα Η
σχολική κοινότητα αλλάζει και ο ψυχολόγος είναι αυτός που θα βοηθήσει να
υπάρξει ισορροπία στην αλλαγή αυτή. Οι σύγχρονες απαιτήσεις της εκπαιδευτικής
κοινότητας δεν έχουν να κάνουν με την γνώση και με το ποιος τη διαχειρίζεται αλλά
με τα άτομα που εμπλέκονται σε αυτήν τη διαδικασία. Η παρουσία του ψυχολόγου
λοιπόν θα μπορέσει να βοηθήσει στην σύναψη σχέσεων μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων,
οι οποίες θα στηρίζονται σε εμπιστοσύνη, αμοιβαιότητα και καθοδήγηση.
γράφει η ψυχολόγος Καλλιόπη Πουλιάκη
© Photographer: Alexk | Agency: Dreamstime.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου